De oude kerk in beeld

Tentoonstelling 150 jaar Sint-Clemenskerk – Panelen 1-2-3

(Klik op de blauwe linken om alle beelden en/of documenten te zien. Je kunt vergroten activeren door met de muis over de scan te gaan en twee keer op ctrl te drukken.)

P1-3.1 Denijs Van Alsloot (ca.1570-ca.1626, o.a. hofschilder van de aartshertogen Albrecht en Isabella) vereeuwigde meermaals de priorij van Groenendaal als achtergrond in een van zijn schilderijen. Ook zichten op Hoeilaart zelf gebruikte hij bij de opbouw van schilderijen. Zo is er dit schilderij in het Museum voor Schone Kunsten van Brussel waar hij rechts de achterzijde van de kerk afbeeldde en aan de overkant van de vijver het toenmalige kasteel. Daarachter krijgen we Vlaanderveld te zien. De figuren zijn van de hand van Hendrik de Clerck.

P1-3.2 Uit een ander werk van Denijs Van Alsloot hebben we de kerk van Hoeilaart uitvergroot. Het is een zicht op de achterzijde van het kerkkoor tijdens de winter, vooraan vinden we de thans verdwenen Koldamvijver (Winterlandschap in het Zoniënwoud met de vlucht naar Egypte, huidige bewaarplaats onbekend).

P1-3.3 Op figuratieve kaarten uit de tweede helft van de 18e eeuw staat de kerk eveneens afgebeeld. Hieronder een detail uit een kaart getekend door landmeter Bodumont gedateerd 1763. Een vergelijking met de foto zowat 100 jaar later gemaakt (zie lager, paragraaf P1-3.7), leert ons dat het om een nauwkeurige weergave gaat.
(A.RA, Kaarten en Plannen, nr. 2323)

P1-3.4 Van de oude kerk zijn na de afbraak meerdere tekeningen gemaakt, meestal staat er “naar Richard Viandier” bij. Dat roept wel vragen op vermits Viandier geboren werd in 1859 en op het ogenblik dat de kerk afgebroken werd, in 1870, net geen 12 jaar oud was. Het origineel is tot nog toe niet opgedoken.
(K.H.K., Beeldarchief L3-7377r)

P1-3.5 Van de ingekleurde tekening gemaakt door Marcel Willaert bestaan meerdere afdrukken.
(K.H.K., Beeldarchief L3-7377r)

P1-3.6 Onder een afdak aan een buitenmuur van de vroegere pastorie was eveneens een afbeelding van de vroegere kerk geschilderd. In tegenstelling met de meeste andere afbeeldingen stond hier niet vermeld “naar Richard Viandier”.
(K.H.K., Beeldarchief B-de-7645 2)

P1-3.7 In het fotoboek dat gemaakt werd van het nieuwe kasteel (1858) van Hoeilaart bevinden zich twee foto’s waarop we de oude kerk zien. Beide foto’s zijn vanop dezelfde plaats in 1868 of 1869 gemaakt, net vóór de afbraak in het voorjaar van 1870. Ze tonen ons de kerk met zijn toen typische klokvormige toren . Duidelijk te zien zijn de verschillende bouwstijlen van het koor en het transept (gotisch) en van het schip (romaans). Hieronder één van deze twee foto’s.
(K.H. K., Beeldarchief S-aa-387 20b)

P.1-3.8 Mark Pieters maakte aan de hand van de beschikbare afbeeldingen virtuele 3D-weergaven en een dynamische voorstelling van de oude kerk. De dynamische weergave is ook te vinden op de website Hoeilander.be.

P1-3.9 In de woning die architect Beyaert bouwde tussen Waversesteenweg en Geneesheerstraat bevindt zich een kleurrijke afbeelding die ons een zicht geeft op de achterzijde van het kerkkoor.
(K.H.K., Beeldarchief B-4942 4)

Historisch onderzoek en teksten: Michel Erkens