Uitbouw naar een volwaardige heemkundige kring (1975-2004)
1975-1976 – Voorlopige inventarisering gemeentelijk archief
Na enige oproepen naar nieuwe leden werden enkele jonge bestuursleden aangetrokken, onder wie de huidige voorzitter Michel Erkens, die samen met de voorzitter een actieve kern vormde en nieuwe werkzaamheden opstartte. Onder andere inventariseerde hij voorlopig het gemeentelijk archief, dat op verschillende plaatsen in het gemeentehuis werd bewaard.
Vanaf 1977 – Uitgave tijdschrift Zoniën
In 1976 werden de eerste contacten gelegd met de Beierij van IJse, de heemkundige kring van Overijse, en werd besloten een gezamenlijk tijdschrift uit te geven. Zoniën rolde in het voorjaar 1977 voor de eerste maal van de pers en wordt tot op vandaag zonder onderbreking, vier maal per jaar uitgegeven.
In de loop der jaren schreven verschillende auteurs, geschiedkundigen maar ook gewone liefhebbers, tientallen artikels en getuigenissen over Hoeilaart. Enkele nummers werden volledig gewijd aan Hoeilaart, nl. 150 jaar Zustersschool, Jan van Ruusbroec en Groenendaal, kunstschilders uit Hoeilaart, de kareelovens te Hoeilaart.
Vanaf 1978 – Organisatie tentoonstellingen
Na de start in 1978 met een expo van oude postkaarten van Hoeilaart naar aanleiding van Het Jaar van het Dorp, werden bijna jaarlijks één of meerdere tentoonstellingen opgezet.
Enkele tentoonstellingen hadden een groot bezoekersaantal (van enkele honderden tot om en bij de duizend bezoekers), zoals: 150 jaar Zustersschool (Zustersschool, 1979); oude groepsfoto’s (Koldam, 1987); Hoeilaart in de Eerste Wereldoorlog (gemeentehuis, 1988); 125 jaar druiventeelt in Hoeilaart (gemeentehuis, 1990); 125 jaar kerkgebouw (Sint-Clemenskerk, 1999); over de familie Mat (gemeentehuis, 2007); 60 jaar Druivenfestival (Koldam, 2007); over de gemeenteschool (Gemeenschapscentrum Felix Sohie, 2008); groepsfoto’s van Hoeilaartse Verenigingen (Gemeenschapscentrum Felix Sohie, 2009); Hoeilaart ge’BOEK’t, boeken uit en over Hoeilaart (gemeentehuis, 2010).
Er werden twee prestigieuze tentoonstellingen georganiseerd, nl. De Drie Augustijnerkoorherenpriorijen van het Zoniënwoud (tijdens het Ruusbroecjaar in 1981, gemeentehuis) en De Luister van Groenendaal (Sint-Clemenskerk, 1993), waarbij verscheidene historische boeken, handschriften en documenten in bruikleen uit de Koninklijke Bibliotheek van België en uit andere bibliotheken en archieven werden geëxposeerd.
Een paar honderd kunstwerken (vooral schilderijen) werden tentoongesteld naar aanleiding van twee retrospectieve tentoonstellingen over de kunstenaarsfamilie Bonalini (Koldam, 1988) en de kunstschilder Albert Sohie (Koldam, 1990).
Het kasteel-gemeentehuis en de baron inspireerden de kring bij het organiseren van drie tentoonstellingen, nl.: Houlay, bij de Baron aan huis (gemeentehuis, 1989); Bedreigd, bewaard, bewonderd (gemeentehuis, 1992); Van Baronnen en Burgemeesters – 150 jaar kasteel (gemeentehuis, 2008).
De laatste jaren worden vooral kleine tentoonstellingen opgezet over een specifiek thema, hetzij in het kader van het Druivenfestival, hetzij met Erfgoed- of Open Monumentendag. De kapel van de kasteelhoeve vormt hiervoor een gepaste ruimte.
Ter gelegenheid van verschillende tentoonstellingen werd er nauw samengewerkt met de Foto- en diaclub Fodiak om de vele ontleende foto’s, schilderijen, documenten, enz. te fotograferen. Er werden zelfs vele foto’ s op verschillende plaatsen in ons land gemaakt.
Vanaf 1979 – Gemeentelijk archief
Na herhaalde vraag van de kring om het gemeentelijk archief op één plaats te verzamelen, stelde het gemeentebestuur begin 1979 enkele aanpalende kelders in het kasteel-gemeentehuis ter beschikking van de kring. Het gemeentebestuur verschafte eveneens opbergkasten en meubilair, waardoor de kring het grootste lokaal eveneens als vergader- en studieruimte kon gebruiken.
Het gemeentelijk archief met stukken van vóór 1945, werd officieel op 8 juni 1979 geopend en is vanaf dan tot op heden praktisch iedere donderdagavond toegankelijk voor het publiek.
Tijdens de afgelopen jaren hebben verscheidene Hoeilanders oude familiedocumenten, foto’s en voorwerpen aan het archief geschonken. Ook enkele verenigingen en bedrijven die hun activiteiten staakten, hebben hun archief aan de kring overgemaakt (waaronder de Serco).
De kring is bijzonder trots dat ze een groot deel van het archief van de voormalige baron van het kasteel van Hoeilaart, terug naar zijn oorspronkelijke locatie heeft kunnen brengen. Recent heeft de kring ook een deel van het archief van de familie De Quirini kunnen aankopen.
Vanaf 1980 – Vernieuwing van het heemkundig museum en sluiting
Het museum, gevestigd in de gemeentelijke kasteelhoeve, werd een tijdje gesloten maar men besloot snel om het met gemeentelijke steun opnieuw in te richten. Na het aanbrengen van nieuwe panelen en het aankopen van toonkasten werd het ingehuldigd in het voorjaar van 1980. Enkele jaren later kon ook een nieuwe zaal, gewijd aan Groenendaal, geopend worden.
Verscheidene jaren werd het museum tijdens de zomermaanden op zondagnamiddag voor het publiek opengesteld.
Maar omwille van de bestemmingswijziging van de kasteelhoeve tot administratief gebouw van de gemeente, werd het museum gesloten in 2006. De documenten en kleine voorwerpen kregen een onderkomen in het gemeentelijk archief. De grotere stukken werden overgebracht naar een gemeentelijke opslagplaats.
Wegens het ontbreken van een geschikt lokaal en de oprichting van een bezoekerscentrum in de naburige gemeente Overijse, werd ervan afgezien om nog een museum in te richten.
De verzamelde voorwerpen en documenten worden occasioneel geëxposeerd tijdens de tentoonstellingen die de kring regelmatig organiseert.
1981 – Ruusbroecjaar
In 1981 werd door de Vlaamse Gemeenschap op verschillende plaatsen in Brussel en Vlaanderen het 600-jarig overlijden van de mysticus Jan van Ruusbroec herdacht. Op 4 maart 1981 werd op initiatief van de gemeente Hoeilaart een Inrichtend Comité opgericht om de herdenkingsfeesten te realiseren. Bestuursleden van de kring maakten deel uit van dit comité.
De kring plaatste te Groenendaal een bronzen oriëntatietafel met grondplan en afbeelding van de priorij in de 17de eeuw. Op 24 mei 1981, tijdens een wandeling van Groenendaal naar Ruisbroek, m.m.v. de Vlaamse Toeristenbond, werd deze voorlopig ingehuldigd. De definitieve uitvoering kwam er in 1986.
Op 12 september werd de hierboven vermelde prestigetentoonstelling ”De drie Augustijnerkoorherenpriorijen van het Zoniënwoud” plechtig geopend met enkele voordrachten. De Ruusbroecherdenking vormde toen het centrale thema van het Druiven- en Wijnfestival met o.a. enkele concerten.
1986 – Omvorming naar een wettelijke vzw
In 1986 kon de kring rekenen op enkele nieuwe actieve bestuursleden onder wie de gewezen bankdirecteur Maurice Derom en steeg de belangstelling voor de activiteiten van de kring. Omwille van praktische redenen werd besloten de feitelijke vereniging om te vormen tot een vereniging met een eigen rechtspersoonlijkheid. Op 22 april 1986 werd de vzw opgericht, waarbij de statuten ditmaal wel werden gepubliceerd in de bijlagen van het Belgisch Staatsblad van 14 oktober 1986. Deze werden vervolgens gewijzigd op 25 januari 1988 (publicatie op 31 maart 1988).
Van 1988 tot 2001 – Daguitstappen
Tijdens deze periode heeft de kring tien busreizen georganiseerd die leidden naar plaatsen in het binnenland en de naburige landen, die een aanknopingspunt hadden met de Hoeilaartse geschiedenis. Deze themadaguitstappen konden steeds op een ruime belangstelling rekenen.
Vanaf 1990 – Ledenblad Het Glazen Dorp
Na enkele losse ledenbladen, startte de kring vanaf 1990 met het verspreiden van een contactblad met allerhande nieuwtjes over de kring, aankondigingen van activiteiten, heem- en familiekunde en algemene cultuur. Dit contactblad verschijnt nog steeds 3 à 4 maal per jaar.
Van 1996 tot 2001 – Indexering bevolkingsregisters
Tijdens deze periode werden door twee leden van de Kring, Bob Walkiers en Norbert Van Kimmenade, de bevolkingsregisters tussen 1823 en 1910 en de parochieregisters tussen 1796 en 1822, geïndexeerd. Nadien werden ook de oudere parochieregisters geherindexeerd. De eigendommen met hun eigenaars en buurtwegen rond 1850 werden eveneens opgelijst aan de hand van de Atlas der Buurtwegen en de “Popp”-kaart.
Het resultaat van deze werkzaamheden mondde uit in de uitgave van een reeks, bestaande uit 14 boekdelen.
Tekst: Stefaan Bockstal.