Wijk in de Kijker: Het Blocxveldt

Parcours van de tentoonstelling
van oude foto’s en prentkaarten van de wijk

Ter gelegenheid van Wijk in de Kijker ’Het Blocxveldt’ te Hoeilaart, werd door enkele vrijwillige wijkbewoners en met de medewerking van de Koninklijke Heemkundige Kring, een tentoonstelling opgezet met panelen verspreid over de wijk. Deze wijk ligt aan de zoom van het Zoniënwoud en is geprangd tussen de wijken Dumberg en Welriekende. Een belangrijk deel van de wijk werd ingenomen door het serrebedrijf van de familie Schimp. Van dit bijna industrieel gerund bedrijf blijft er niets meer van over dan de serristenvilla.

De 21 panelen tonen vergrotingen van oude postkaarten en foto’s die een beeld weergeven van hoe de wijk eruit zag tijdens de hoogdagen van de druiventeelt te Hoeilaart. Sommige foto’s konden geplaatst worden op dezelfde plek waaruit de fotograaf de oorspronkelijke foto had getrokken. Hierdoor kan men gemakkelijk de zichten op de verdwenen bedrijfsgebouwen en serres in de huidige omgeving situeren.

Deze panelen blijven nog opgesteld tot zondag 10 juli 2016.

Overzicht Panelen

1. Zicht op de buurt ‘de Gaas’, de grens tussen het Blocxveldt en Welriekende.
2. Toegang tot de Blokveldstraat vanuit de Brusselsesteenweg.
3. Zeer oude foto van het kruispunt van de Brusselsesteenweg met de Jules Delcordestraat en de Josse Biesmansstraat. Zicht op enkele baksteenovens.
4. Luchtfoto van het oostelijk deel van de wijk het Blocxveldt en het Sieckensveldt.
5. Zicht op het in aanbouw zijnde serrebedrijf Schimp.
   De dienstweg van het bedrijf Schimp met de sporen van de kolenwagonnetjes.
6. Zichten op het Dumbergplein.
7. Zicht op de Kerrenberg vanuit de Engelselaan.
   Zicht vanuit de Kerrenberg naar de IJsevallei.
8. Oude foto’s van het ‘Café – Hôtel de la Sapinière’.
9. Wandelaars en ongetwijfeld vele bezoekers uit Brussel, op de terrassen van de ‘Sapinière’.
10. Café ‘Point de vue’. De naam refereert naar de open plek het ‘Verbrand’, iets verderop in het Zoniënwoud.
11. De villa van Louis Schimp.
12. De oude Kerrenbergstraat.
13. Zicht op de oude smalle Zoniënbosstraat.
    Hetzelfde zicht maar tijdens de aanleg van de nieuwe straat.
14. Zichten op het serrebedrijf Schimp met verscheidene bedrijfsgebouwen, zoals de zagerij, het inpakhuis, de ‘frigo’ en de stookinstallatie.
15. Het serrebedrijf voor en na de afbraak.
16. De vrachtwagengarage van het bedrijf.
17. Het plein voor de vrachtwagengarage met de sporen van de kolenwagonnetjes.
18. Zicht op de centrale dienstweg van het serrenbedrijf.
19. Eén van de drie opzichterhuizen van het bedrijf.
20. Zicht op het voorplein van het derde stookhuis.
    Afbraak van het stookhuis.
21. Het woonhuis Schimp omgeven door een serrezee.

Wie is dit kind op de tank?

Foto B-5710 – Welke Hoeilander, geboren tijdens de oorlog, zit hier op 4 september 1944 op de tank van de bevrijders?

Ludo Vanderdood denkt dat de foto genomen is op het Dumbergplein. Het huis rechts van Café de la Terrasse is inmiddels afgebroken. Het kind zal waarschijnlijk iemand uit de omgeving zijn.

Groenendaaldag 22 mei 2016

Een dag vol activiteiten en belevingen in Groenendaal
Zondag 22 mei 2016, doorlopend van 10 tot 17 uur

Groenendaal is niet zomaar een gehucht van Hoeilaart, het is een unieke plek vol historische relicten en natuurhistorische rijkdom. In deze jachtige tijden hebben vele Hoeilanders de pracht van Groenendaal ietwat uit het oog verloren. Vandaar deze Groenendaaldag, met tal van activiteiten en belevingen rond natuur en erfgoed, om de band tussen de Hoeilaartse gemeenschap en Groenendaal aan te halen.

Org. werkgroep Natuur, Onthaalpoort Groenendaal i.s.m. Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), Gezinsbond Hoeilaart, Samen Voor, Koninklijke Heemkundige Kring ‘Het Glazen Dorp’, Natuurgroepering Zoniënwoud vzw en B&B Hippo-Droom.

Programma

Centrale plaats: het Kasteel van Groenendaal langs de Duboislaan.
Alle activiteiten, uitgezonderd de restauratie, zijn gratis.
Info: info@ngz.be

Doorlopende bezoeken en activiteiten

• Een tentoonstelling over de recente archeologische onderzoeken in Groenendaal en van oude postkaarten waarop het Kasteel van Groenendaal wordt afgebeeld.
• Projectie van de luchtopnamen Het Zoniënwoud vanuit een andere hoek bekeken.
• Ad Wouters, beeldhouwer, aan het werk aan beelden voor de site Groenendaal.
• De onderaardse gang van de voormalige priorij die uitzonderlijk toegankelijk is. In kleine groepjes kan je met een gids de onderaardse gewelven bezoeken.
• De recent gerestaureerde Koninklijk Loge van de vroegere renbaan.
• Een tijdelijk Blote Voeten Pad, een heerlijke ervaring voor jong en oud!
• Het Ozon-project – over de ontsnippering van het Zoniënwoud – wordt op kindermaat toegelicht via creatieve activiteiten rond dierensporen.
• Vrij inspelen van een nieuwe, publieke speelzone in het bos.
• Voor de kleinsten: ritjes op een pony (tussen 14 en 16 uur).

Begeleide wandelingen – open aanbod

• Een arboretumwandeling – start: 10.15 uur.
• Een libellenwandeling – start: 14 uur.
• Het recent ingehuldigde Ruusbroecpad – start: 14.30 uur.
• Een arboretumwandeling – start: 14.30 uur.

Begeleide (kinder)activiteiten – mits inschrijving

• Bosspel – start: 10.15 uur
• Creatief met natuurlijke materialen – start: 14 uur
• Bijenwandeling – start: 14.30 uur

Inschrijvingen enkel via: www.ngz.be.

Restauratie en muziek

• Een restauratiestandje aan het Kasteel of meer uitgebreid in de B&B Hippo‑Droom.
• Live folkmuziek door de Hoeilaartse groep Demi Geuze.

Pendeldienst
De gemeente voorziet een gratis pendeldienst tussen het centrum van de gemeente en het Kasteel van Groenendaal. Het (mini)busje houdt halt aan het Gemeenteplein (GC Felix Sohie), het Dumbergplein, het Bosmuseum en het Kasteel van Groenendaal.

• Vertrek centrum Hoeilaart: om 10, 11, 13, 14, 15 en 16 uur.
• Vertrek Kasteel van Groenendaal: om 10.30, 11.30, 13.30, 14.30, 15.30 en 16.30 uur.

Met wie staat Pastoor D’Hoe op de foto?

Foto A-de-2026
Zittend links herkennen we pastoor D’Hoe.
Wie helpt ons om de overige afgebeelden te identificeren?
Neem contact met de kring wanneer u iemand herkent.
René Mat liet aan de kring weten dat de persoon in het midden oud-burgemeester Dokter Frans Vandervaeren is.

Welke hoeve is dit?

Foto A-de-2053 13 – Van welke hoeve is dit een zicht op het woongedeelte?
Antwoord: Het is de hoeve Farendijs gelegen langs de Joseph Kumpsstraat. Dank aan de tipgevers!

Een prachtig boek: Hoeylaert in de Groote Oorlog

Dit recent door de kring uitgegeven boek wil de oorlogsjaren van WO I in Hoeilaart evoceren. Het verhaalt de gebeurtenissen en het leven te Hoeilaart in de Eerste Wereldoorlog en het wedervaren van Hoeilanders die aan het front of zelfs in het buitenland verbleven.

Verzameling artikels met als onderwerp:
1. Het oorlogsverslag van pastoor D’Hoe
2. Brieven van en aan soldaten
3. Dagboek Hector Van Orshoven (A. Hoeilaart augustus-oktober 1914; B. Hoeilanders in Londen in 1914; C. 1915; D. 1916; E. 1917; F. 1918)
4. De gebeurtenissen in Hoeilaart (Maurits DEROM)
5. De gesneuvelden van Hoeilaart (David SCHEYS)
6. Georges Vandervaeren (Raymond MAT)
7. De villa’s van Groenendaal tijdens de bezetting (Roger VANDENBORRE)
8. De aantekeningen van Désiré Gillijns over “den droeve oorlog” (Stefaan BOCKSTAL)
9. Stichting van het kinderwelzijn, “Druppel Melk” (Michel ERKENS)
10. De vluchtelingen uit Halluin en Menen (Bob WALKIERS)
11. De renbaan van Groenendaal (Maurits DEROM)
12. De Canadezen in Hoeilaart (Raymond MAT)
13. Inspectieverslag van het krijgsgevangenen te Groenendaal (Bob WALKIERS)
14. Geschiedenis van de oud-strijdersbond Hoeilaart (Maurits DEROM)
15. Hoeilaart in de Eerste Wereldoorlog (Michel ERKENS).

Dit boek met harde kaft telt 285 bladzijden en bevat met meerdere zwart/wit afbeeldingen. Verkoopprijs: 27,00 euro. Voor leveringen buiten Hoeilaart en Overijse worden 6,50 euro als supplement voor de verzending aangerekend.
Het is te bekomen:
• aan de balie van het GC Felix Sohie;
• via glazendorp@live.be;
• via deze knop;
• door storting op BE35 1032 0568 5437 (BIC: NICABEBB) t.a.v. Het Glazen Dorp, 1560 Hoeilaart.

Archeologie op het Gemeenteplein

De volgende weken worden proefsleuven getrokken op het Gemeenteplein om te kijken of daar misschien interessante structuren uit vroegere tijd bewaard zijn.

Als we oude kadasterkaarten bekijken, zien we dat het Gemeenteplein in het midden van de 19e eeuw een groot perceel vormt, quasi onbebouwd, dit in tegenstelling met de gronden die aan de overzijde van de omringende straten liggen en grotendeels opgedeeld zijn in kleine percelen. Het betekent dat het Gemeenteplein grotendeels in handen van dezelfde eigenaars bleef.
Aan het Gemeenteplein komen ook enkele van de voornaamste verbindingswegen uit de middeleeuwen toe of langs: de weg van Waver naar Brussel (in de vroege middeleeuwen naar Ukkel), de weg naar Overijse de Albert Biesmanslaan was in de middeleeuwen onbestaande, op die plek was er vroeger de Koldam- en de Molenvijver) en de weg naar Tervuren. In die buurt dient ook het kasteel van Hoeilaart gesitueerd te worden. Daarnaast was er ook nog een kasteel op Terheide (ongeveer op de plaats van het huidige gemeentehuis), want het dorp Hoeilaart telde twee heerlijkheden: Terheide en Hoeilaart zelf.
Op het gebied tussen Kerkstraat, Vande Putstraat, Felicéstraat en Gemeenteplein bevond zich de kerk, vroeger, zoals gebruikelijk, georiënteerd met de absis naar het Oosten. Daarvoor bevond zich het pachthof van de hertog van Brabant, waarvan de gebouwen zich in de nabijheid van de Kerkstraat situeerden en wat de verschillende steegjes verklaart die van de Kerkstraat naar de J.B. Charlierlaan lopen. Het was langs daar dat het vee naar de weiden langs de IJse geleid werd. Verder stond het schepenhuis dat te zien is op een oude figuratieve kaart uit de tweede helft van de 18e eeuw en naar alle waarschijnlijkheid ook het kasteel. Het Gemeenteplein was dus het hart van het dorp. De drie Indo-Europese hoofdfuncties zoals gedefinieerd door Georges Dumezil kwamen er samen: bescherming (kasteel), religie (kerk), productie (pachthoeve) en daarnaast was er de aanzet tot administratie met het schepenhuis, het toenmalige “gemeenschapshuis” van een dorp. Deze structuur komt in vele Europese dorpen voor, ze is zeker niet uitzonderlijk. Net aan de kerk was er ook nog de schandpaal en een kleine woning (op palen ?).

Wat kan men nog vinden in de ondergrond van het plein dat in de 20e eeuw nog niet bebouwd werd? Er werden een viertal mogelijkheden opgeworpen.

1) De pomp. Deze stond op de hoek van het Gemeenteplein ter hoogte van de J. Denayerstraat. Hoe lang daar een afhaalpunt voor water was is onduidelijk. De meeste bronnen situeren zich dichter bij de IJse. In de 19e eeuw werd er een pomp geplaatst, die gebruikt werd tot de waterdistributie aangelegd werd in de jaren ’30 van de vorige eeuw. Het is niet uitgesloten dat men op deze plek nog de oude kanalisatie aantreft.
2) Het kerkhof. Zoals in alle dorpen situeerde het kerkhof zich rond de kerk. Vanaf het midden van de 19e eeuw begon men zich daarover zorgen te maken. Door de toename van de bevolking en dus ook de begrafenissen diende men overledenen steeds sneller op een plek te begraven waar maar enkele jaren voordien ook reeds iemand begraven werd. Met de bouw van een nieuwe kerk werd het er niet beter op. Uiteindelijk werd geopteerd voor een begraafplaats buiten de dorpskom die in gebruik werd genomen rond 1888/1889. Men heeft, zeker in de 19e eeuw geen personen op het huidige Gemeenteplein begraven. Er graven vinden die dateren van na de 13e eeuw zou erg verwonderlijk zijn.
3) Het kasteel. Het Hoeilaartse Gemeenteplein lag er vroeger niet zo vlak bij als we nu zien. Het steeg geleidelijk om uiteindelijk zo’n 4 meter boven de huidige straat uit te komen op de plek waar de Brusselse en Groenendaalse Steenweg begint. Tot enkele jaren geleden kon men de natuurlijke hoogte nog waarnemen ter hoogte van het huidige appartementsgebouw aan de nr. 27 van de Felicéstraat. Het Gemeenteplein werd tussen 1900 en 1914 afgegraven en de klei verwerkt tot baksteen. Gezien de grote afgraving lijkt het onwaarschijnlijk dat er aan de bovenzijde nog structuren terug te vinden zijn, hoewel de afgraving op het huidige Gemeenteplein minder groot was dan verderop. Het kasteel werd in 1503 afgebroken. Een gebouw dat langer bleef staan was “de poorte”, waarvan de functie momenteel niet gekend is.
4) Het schepenhuis van de heerlijkheid Hoeilaart. Het schepenhuis komt voor op een tweetal postkaarten en ook op een foto uit het fotoboek van de baron, waar het opduikt achter de kerk, alsook op figuratieve kaarten uit de 18e eeuw. Het werd begin 20e eeuw afgebroken, maar als we de golvingen op de huidige parking zien ter hoogte van waar het stond, dan is het duidelijk dat de onderste structuur van het huis niet uitgegraven werd. Wanneer het schepenhuis gebouwd werd, is helemaal niet duidelijk. De gepleisterde voorgevel geeft geen beeld van de ouderdom, ook niet van de verbouwingen en aanpassingen die het ondergaan heeft. Het interessante is natuurlijk wat er zich onder de nog bewaarde structuur van dit gebouw bevindt. We weten wel dat het gebouw kelders had. Hier is het volkomen gissen. Van helemaal niets tot Romeinse overblijfselen, vermits men onder de vroegere kerk een Romeins votiefaltaar gevonden heeft en de weg Waver–Ukkel erg oud is, getuige de plaatsnaam Welriekende waaraan volgens toponymisten een Romeinse oorsprong aan de basis ligt. Wat het ook word, de volgende dagen zal menigeen geconfronteerd worden met minder parkeergelegenheid. Het is wellicht de laatste kans om meer te weten te komen over de oudste geschiedenis van Hoeilaart, bovendien schrijft het Vlaams decreet over de bescherming van het archeologisch patrimonium voor dat bij ingrepen van ruimtelijke ordening die een invloed hebben op de ondergrond het advies moet gevraagd worden van het Agentschap Onroerend Erfgoed. Zij bepaalt of er een archeologisch onderzoek moet plaatsvinden. Hopelijk een fraai resultaat voor ons dorpsplein, zodat het geen vergeefse inspanning was. Twee vragen in het bijzonder verdienen antwoord. Zijn er naast het in 1870 gevonden votiefaltaar ook andere Romeinse overblijfselen te vinden ? Is er een continue bewoning geweest tussen de Romeinse periode en de middeleeuwen (eerste vermelding van Hoeilaart in het midden van de 12e eeuw) ?

Waar stond de fotograaf?

Foto A-db-694 Pk EM 352 –  Waar stond de fotograaf toen hij deze foto maakte? Weet jij het? Laat het dan weten aan de kring!

Oplossing aangereikt door Christinne Craps-Verhaegen en Roger Dewit – De foto werd genomen (rond 1951), in de richting van het centrum van Hoeilaart, vanop de Waversesteenweg, juist voor de afslag naar Tenbos. de Tenboslaan loopt van rechts (vóór de struiken) naar het eerste huis links, een villa aan de Sloesveldstraat. Het tweede huis links is de woning Dewit en het derde is in 1950-1951 gebouwd door de familie Verhaegen

Wie is dit jongetje?

Foto’s A-dq-5636 en 37 –
Deze foto’s waren aan elkaar gekleefd toen ze in het archief terecht kwamen.
Herkent u het jongetje? Laat het ons dan weten via Contact.

Diamanten huwelijk op Bakenbos in de jaren ’60

Foto A-Me-155 – Wanneer precies werd deze familiefoto genomen en wie wordt er op afgebeeld?

De kring ontving als antwoord: “Het betreft de briljanten bruiloft op 16 oktober 1972 van Frederic (Frei) Bergiers (1881-1976) en Barbara (Biene) Derom (1882-). Op de rij achter de jubilarissen staat rechts hun dochter Irène met haar echtgenoot Maurice Rans en hun zoon René (1905-2000) met zijn echtgenote Marie Verhoeven.”