Tentoonstelling verdwenen gebouwen

Zondag 19 september, van 10 tot 18 uur,
in de kapel van de kasteelhoeve

Tijdens het Druivenfestival stelt de kring naar goede gewoonte zijn kalender voor het volgende jaar voor. De kalender 2022 blikt terug op een twaalftal gebouwen die vertrouwd waren en ondertussen uit het straatbeeld verdwenen zijn. Uitvergrote beelden die tonen hoe het vroeger was en hoe het nu is, liggen op de tentoonstelling naast elkaar.

Weet je nog hoe het was? Of ben je benieuwd om te zien hoe het was? Kom dan kijken! Soms confronterend, maar niet te missen!

De kalender wordt ter plaatse verkocht (8 euro). Steunleden krijgen de kalender cadeau.

Hondenkar naar Museum voor Oude Technieken (MOT)

Na de ontmanteling van het Gemeentelijk Museum (omstreeks 2005), kwamen de tentoongestelde documenten en kleine voorwerpen terug naar het archief. Voor de grotere voorwerpen werd een ‘tijdelijke’ oplossing gevonden in het vroegere Iverlekgebouw aan de J.B. Charlierlaan.

Vermits dat gebouw in gereedheid gebracht wordt voor de nieuwe middelbare GO!-school die daar in september 2022 de deuren zal openen, dienen deze voorwerpen nu een nieuwe locatie of bestemming te krijgen. Alvast voor één voorwerp werd een nieuwe plek gevonden: de hondenkar werd overgedragen aan het Museum voor Oudere Technieken (MOT) te Grimbergen. De kar zal er behandeld worden tegen aantasting door houtworm en ten dienste staan van de museumwerking.

Het was Luc Versluys, oud-voorzitter van onze kring, die de kar ontving en ze in het museum liet tentoonstellen. Waar de kar precies vandaan kwam weten we niet, maar ze was zeker afkomstig uit de Druivenstreek.

De klassieke afbeelding van een hondenkar is deze waarop ze gebruikt wordt door een ambulante (melk)handelaar. Zoals blijkt op onderstaande foto, gemaakt rond 1900 in Groenendaal, trokken de honden bij ons ook de kar om het hout dat gesprokkeld werd in het Zoniënwoud, naar huis te brengen.

Bedankt voor de schenking!

Freddy Vanden Wouwer schonk onze kring maar liefst 9000 (!) bidprentjes. Deze worden nu door het bestuur zorgvuldig gesorteerd en geïndexeerd. Er kruipt heel wat tijd in, maar de genealogische en erfgoedkundige informatie die de prentjes ons bieden zijn van onschatbare waarde, ook voor volgende generaties. En nu en dan vinden we zelfs een van onze voorouders terug in de enorme hoeveelheid prentjes. Bedankt Freddy!

Hoeilaart in de verf gezet: kalender 2021

Dit jaar: online verkoop van onze traditionele kalender
De pandemie heeft de Koninklijke Heemkundige Kring van Hoeilaart niet verhinderd om opnieuw een kalender uit te geven. Onder de titel ‘Hoeilaart in de verf gezet’ werd een selectie van zo’n 13-tal aquarellen en schilderijen in verband met Hoeilaart geselecteerd. Ze zijn van de hand van Emile Biesemans, een kunstschilder uit het naburige Watermaal-Bosvoorde die geregeld in ons dorp langskwam en hier plekjes vereeuwigde die hem bevielen. De zichten die hij penseelde dateren meestal uit de jaren 1970 toen ons dorp zich transformeerde van ‘Glazen Dorp’ naar een plek waar ook meer en meer families die de stad ontvluchtten zich kwamen vestigen.

Emile Biesemans schilderde in de eerste plaats de natuur met als herkenningspunten huizen, een opvallende boom, een pachthof, een café, een kapel. Landelijk Hoeilaart verscholen in het ‘Glazen Dorp’.

Het was zijn zoon die begin 2019 deze aquarellen schonk aan de kring die op die manier stof genoeg vond om deze toch wel heel speciale kalender uit te brengen.

Gezien de sanitaire omstandigheden kan de kalender online aangekocht worden: geef je bestelling hier door en maak de de som van 8 euro over op rekening van de Heemkundige Kring ‘Het Glazen Dorp’: BE35 1032 0568 5437. We zorgen ervoor dat het exemplaar in je brievenbus belandt. Je kan er 365 dagen van genieten en kan hem bewaren om nadien nog na te genieten. Je kan hem ook aankopen bij fruit- en groentehandel Van Camp. Klik hier om kennis te maken met nog meer werken van kunstenaar Biesemans.

Ook de andere publicaties, zoals het ‘Felix-boek’ zijn op deze manier te bestellen: mailtje, overschrijving en gratis bezorging.

‘Eerste bak’ in bakoven Groenendaal

Tegenover het bosmuseum Jan van Ruusbroec te Groenendaal staat een bakhuis daterend van het einde van de 18° Eeuw. De bakoven, die hoorde bij het bakhuis, werd doorheen de jaren afgebroken. In 2019 vatten leden van onze heemkundige kring en vrijwilligers van Natuurpunt CVN en NGZ het idee op om te ijveren voor de restauratie van bakhuis en bakoven. Het gebouw heeft immers een belangrijke historische waarde en de oven biedt de mogelijkheid om met bezoekers te werken rond oude technieken en de verhouding tussen voedselproductie en behoud van biodiversiteit.
Het agentschap voor Natuur en Bos, eigenaar van het bakhuis, zocht en vond de middelen voor de restauratie van de bakoven.

De eerste steenlegging vond plaats op Open Monumentendag 2019, in aanwezigheid van burgemeester Tim Vandenput. Sinds augustus 2020 is de oven een feit en nu zondag 18 oktober, op de Dag van het Zoniënwoud, zal er voor de eerste keer gebakken worden. De ovenbouwers vertellen je, tijdens het stoken en bakken, graag meer over de bouw van de oven. Ook de kring zal met een kleine tentoonstelling aanwezig zijn.

Vooraf inschrijven is verplicht (max. 10 bezoekers per sessie).

Sessie 1: van 10 tot 10.30 uur. Klik hier om in te schrijven.

Sessie 2: van 10.40 tot 11.10 uur. Klik hier om in te schrijven.

Sessie 3: van 11.10 tot 11.40 uur. Klik hier om in te schrijven.

Sessie 4: van 13 tot 13.30 uur. Klik hier om in te schrijven.

Sessie 5: van 13.35 tot 14.05 uur. Klik hier om in te schrijven.

Sessie 6: van 14.05 tot 14.35 uur. Klik hier om in te schrijven.

Sessie 7: van 14.35 tot 15.05 uur. Klik hier om in te schrijven.

‘Geluk bij een ongeluk’

De bronzen plaat met de afbeelding van de priorij van Groenendaal, op de oriëntatietafel bij het kasteel van Groenendaal, is verdwenen. Dat stelde Patrick Huvenne, regiobeheerder van het Agentschap voor Natuur en Bos, vorige zondag vast. De woensdag ervoor was ze er nog. De heemkundige kring vreesde al lang dat dit vroeg of laat zou gebeuren.

De maquetteplaat werd in september 1986 ingehuldigd ter gelegenheid van het Druivenfestival. De gipsen mal van deze plaat werd in het voormalige heemkundig museum in de kasteelhoeve geëxposeerd en bij de sluiting ervan door de gemeente naar een opbergruimte overgebracht. Daar bleef ze gelukkig goed bewaard, wat het zoeken van een alternatief voor de gestolen bronzen plaat aanzienlijk zal vergemakkelijken.

Tentoonstelling: ‘Tweeluik’

Vr 18 september, 10-12 uur en 14-17 uur
Za 19 september, 14-17 uur
Zo 20 september, 11-17 uur
Sint-Clemenskerk
Toegang gratis

Onze kring zet samen met de parochieploeg twee kleine tentoonstellingen op in de kerk.

Een eerste luik toont enkele documenten, voornamelijk uit het kerkarchief, die betrekking hebben op epidemieën in Hoeilaart in vroegere tijden. Pestepidemieën onder het Ancien Regime en de verschillende uitbraken van cholera in de 19e eeuw, die meer dan 200 slachtoffers maakte in het dorp. Een uitgebreid artikel hierover is te vinden in Zoniën, het heemkundig tijdschrift van de Druivenstreek.

Het tweede luik toont een aangenamer aspect van ons dorp. In de jaren ’70 van vorige eeuw penseelde Emile Biesemans uit Watermaal-Bosvoorde meerdere plekken in ons dorp. Zijn aquarellen kwamen dit jaar terecht in het gemeentearchief en vormen de basis voor de kalender die de Koninklijke Heemkundige Kring in petto heeft voor 2021.

Er wordt na lange tijd eveneens een waardevol schilderij tentoongesteld. Het werk met als thema Sint-Clemens doet een waterbron ontspringen, is 3 meter hoog en 1,5 meter breed en dateert van rond 1700. Het was het altaarstuk van de vroegere gotische kerk. Het gigantische werk werd als eindwerk in de Academie van Anderlecht door Stefaan Bockstal gerestaureerd. We spreken algauw van 1600 werkuren; een echt monnikenwerk. Met wat geluk kun je die dagen de restaurateur zelf ter plaatse ontmoeten om je hierover wat meer uitleg te geven!

Bakhuis in Groenendaal krijgt traditionele houtoven

In Groenendaal zijn ambachtelijke ovenbouwers momenteel volop bezig de destijds verdwenen stenen oven opnieuw op te bouwen aan de achterzijde van het bakhuis.

Dit oude bakhuis was tot nu toe een verlaten gebouw, verscholen tussen de struiken op de helling aan de ingang van het bosmuseum Jan van Ruusbroec. Alhoewel het een bescheiden gebouw is, heeft het een erfgoedwaarde: het werd immers rond 1778 samen met vierkantshoeve gebouwd ter vervanging van de oude hoevegedeelten gelegen aan de ingang van de oorspronkelijke priorij.

Het bakhuis met zijn oven en toegangstrappen zijn zichtbaar op een plan uit 1784 waarop de priorij, de hoeve, de vijvers en de landerijen werden getekend naar aanleiding van de opheffing en ontruiming van de priorij.

Ten gevolge de intensieve functie van bakhuizen, zijn ze aan snel verval onderhevig. Het bakhuis in Groenendaal werd dan ook meermaals hersteld.Onder meer in 1881 was het bakhuis in een zeer vervallen toestand. Volgens de bestekken dienden de oven, de ovenmond, het dak en de muren toen hersteld te worden. Er werden ook nieuwe Boomse tegels gelegd.

Nadien verloor het bakhuis zijn oorspronkelijke functie en werd het omgebouwd tot een woning voor een ploegbaas van het domein Waters en Bossen, vermoedelijk na de Eerste Wereldoorlog. Waarschijnlijk werd tijdens deze werken de bakoven afgebroken. Resten van de fundering ervan werden teruggevonden tijdens opgravingen in de nazomer van 2019.

Na overleg met de heemkundige kring van Hoeilaart besloot het Agentschap Natuur en Bos budgetten vrij te maken om de bakoven terug op te bouwen.

Al snel kwam er het idee om aan deze bakoven een maatschappelijke functie te koppelen en in te schakelen in de educatieve werking van het bosmuseum, gerund door CVN-Natuurpunt (Centrum Voor Natuur- en milieueducatie).

Een bakoven verbindt mensen met elkaar en ook met het ambacht, de natuur en met het thema voeding. Dit project kadert dan ook in de uitbouw van Groenendaal tot een van de voornaamste onthaalpoorten van het Zoniënwoud en kreeg de steun van de gemeente Hoeilaart en NGZ (de gidsenvereniging Natuurgroepering Zoniënwoud).

Tijdens Openmonumentendag in 2019 werd door burgemeester Tim Vandenput en Patrick Huvenne van het Agentschap Natuur en Bos de figuurlijke eerste steen gelegd van de nieuwe oven.

Pas over drie maanden, wanneer de oven volledig droog is, zal er voor het eerst in gestookt kunnen worden. Dus nog even wachten voordat er brood kan gebakken worden en er workshops broodbakken kunnen georganiseerd worden in Groenendaal.

Stefaan Bockstal

‘Zoniën’ in nieuw kleedje

‘Zoniën’, het driemaandelijks tijdschrift dat we samen met de heemkundige kring van Overijse uitgeven, kreeg een opfrisbeurt. Dit eerste nummer van 2020 (44e jaargang!) verscheen in een nieuwe, veelkleurige layout.

Twee artikels komen uit onze kring:

• deel 18 van de memoires van Hector Van Orshoven (bewerkt door Bob Walkiers);
• een artikel van Raymond Mat over de O.L.V.-kapel in de Raymond Lauwersstraat (bij de Kapelstraat).

Interesse om het tijdschrift ook te ontvangen? Word dan lid van onze kring! Lees in de groene kolom rechts hoe dat kan.

Boek nog te koop!

Het boek Felix Sohie, van serrist tot kapitalist, geschreven door Michel Erkens, is nog steeds verkrijgbaar. Het kan aangekocht worden op volgende plaatsen:

Balie GC Felix Sohie (naast de Bib)
Gemeenteplein 39
1560 Hoeilaart
Openingsuren: klik hier.

Druiven Van Camp
Joseph Kumpsstraat 33
1560 Hoeilaart
Openingsuren: klik hier.

Standaard Boekhandel Overijse
Stationsstraat 15
3090 Overijse
Openingsuren: klik hier.

Gemeentelijk- en heemkundig archief in het kasteel-gemeentehuis
Toegang via ingang administratie
Jan van Ruusbroecpark
1560 Hoeilaart
Openingsuren: donderdagavond van 20 uur tot 22 uur.