Felix Sohie, van serrist tot kapitalist

Nieuw boek van Michel Erkens, naar aanleiding van het Sohie-jaar

Over de start van de druiventeelt onder glas werd reeds heel wat geschreven nochtans blijken sommige bronnen nog bijkomende relevante informatie te bevatten. Bij de start van een musical over Felix Sohie werd door de bezieler ervan, Jan Van Assche, de vraag gesteld naar gegevens om de verschillende scènes te stofferen. Het was de aanleiding om op zoek te gaan naar extra aanvullend materiaal om de start en de opgang van de druiventeelt onder glas verder te documenteren.
De familie Sohie heeft onder meer in notarisarchieven heel wat sporen nagelaten, daarnaast hebben rechtstreekse nazaten van Felix Sohie en zijn broer Frans ook heel wat van hun fotografisch materiaal laten inscannen door de Koninklijke Heemkundige Kring “Het Glazen Dorp”. Dit alles werd samengelegd en zo kon de geschiedenis van de familie in een nieuwe vorm worden geschreven waarbij ook aandacht gaat naar andere personen uit hun omgeving: onderwijzer Pieter-Joseph Deveen, Amédée Deleau, de schoonvader van Felix Sohie, mevrouw Puttaert die hen een grote lening verstrekte, Frans Pay die hen grond verkocht, Georges Buquet, de eerste koper van hun primeurfruit. De uitbreiding van hun bedrijf op Solheide en Welriekende en hun vertrek uit Hoeilaart naar Brussel wanneer de volgende generatie het overneemt komt aan bod. Hoewel het niet mogelijk is volledig zicht te krijgen op het vermogen van de familie laten sommige documenten toch toe een tip van de financiële sluier op te lichten. Het is de eerste generatie inderdaad voor de wind gegaan.
In een tweede deel wordt ingegaan op elk van de negen kinderen die in het gezin van Wijnand Sohie en Suzanna Sterckx geboren werden en de volwassen leeftijd bereikten. Niet alleen de drie broers die met de teelt begonnen, maar ook hun broer die pas later met de bouw van serres begon en hun zussen. Ook van hun kinderen wordt, wanneer documentatie het toelaat, kort de levensloop geschetst.
Het boek, geschreven door Michel Erkens, omvat in totaal 25 hoofdstukken gespreid over 250 bladzijden geïllustreerd met een 200-tal foto’s en plannen. Daarnaast zijn er ook twee bijlagen: een genealogie van de familie Sohie, aan de hand van de verschillende gegevens, samengesteld door Bob Walkiers, en een Sohie-bibliografie, alsook een index met de namen die in het boek voorkomen. Dat brengt het totaal op 300 pagina’s. Het boek kost 27 euro en zal te koop zijn tijdens “Felix, de tentoonstelling” , een tentoonstelling over de familie Sohie die de kring organiseert op het kasteel-gemeentehuis van zaterdag 23 november tot en met maandag 2 december telkens van 14 tot 18 uur, alsook na de opvoeringen van “Felix, de musical”.

40 jaar gemeentelijk en heemkundig archief

Veertig jaar geleden, op 8 juni 1979, werd de gemeentelijke archiefzaal in de kelder van het gemeentehuis officieel en feestelijk geopend. Sindsdien is het archief elke donderdagavond toegankelijk voor iedereen, zowel voor particulieren als voor verenigingen en andere organisaties die willen grasduinen in het Hoeilaartse verleden. Men is er ook welkom voor genealogisch onderzoek, waarbij men wordt geholpen in het zoeken in de oude bevolkingsregisters en andere archiefbestanden.

Het archief kwam onder meer tot stand dankzij de inspanningen van historicus en huidig voorzitter van de heemkundige kring, Michel Erkens. Hij bracht de oude archieven en foto’s die op het gemeentehuis verspreid lagen, samen en inventariseerde ze. Onder impuls van de toenmalige voorzitter van de heemkundige kring, Luc Versluys, en het toenmalige gemeentebestuur, werd in het gemeentehuis een lokaal vrijgemaakt en werden de nodige archiefkasten aangeschaft. In de loop der jaren heeft het gemeentebestuur meer ruimten ter beschikking gesteld en de infrastructuur verbeterd.

Twee personen zijn de drijvende kracht om het archief toegankelijk te maken voor iedereen: Michel Erkens, voorzitter van de Koninklijke Heemkundige Kring ‘Het Glazen Dorp’, die al die jaren (vier decennia!) zijn donderdagavond vrijwillig opofferde om het archief open te houden, en Bob Walkiers en zijn ploeg vrijwilligers voor het verzamelen, inscannen, indexeren en klasseren van alle mogelijke oude documenten. Wanneer zij in het archief aan de slag zijn, is het ook mogelijk om documenten in te kijken, liefst na afspraak.

De afgelopen jaren hebben vele Hoeilanders oude familiedocumenten, foto’s en voorwerpen aan het heemkundig archief geschonken. Ook enkele verenigingen en bedrijven die hun activiteiten staakten, hebben hun archief aan de kring overgemaakt (waaronder Serco). De kring is bijzonder trots dat hij een groot deel van het archief van de voormalige baron van het kasteel van Hoeilaart terug naar zijn oorspronkelijke locatie heeft kunnen brengen. Een deel van het archief van de familie de Quirini heeft de kring ook kunnen aankopen.

Tot op vandaag werden er meer dan 6570 rouwbrieven en 8400 bidprentjes verzameld. Het beeldarchief bevat meer dan 35.650 verwerkte beelden, waar recent nog tientallen foto’s van de familie Sohie aan toegevoegd werden. Honderden persknipsels van het begin van de 20e eeuw tot heden werden geïndexeerd. Andere externe archieven die betrekking hebben op ons dorp worden ingescand, zoals bijvoorbeeld momenteel het kerkelijk archief.

Het archief staat verder ook ter beschikking van andere verenigingen en organisaties die er gebruik van willen maken, zoals recentelijk de website Hoeilaart Weleer en Felix, de musical.

Indien men op donderdagavond tussen 20 en 22 uur niet kan langskomen, kan men een afspraak nemen via glazendorp@live.be

Tentoonstelling: Hoeilaart en de Eerste Wereldoorlog

Honderd jaar geleden, op 11 november 1918, eindigde de Eerste Wereldoorlog. Onder de noemer Niemandsland herdenkt Hoeilaart dat met een reeks evenementen, waaronder een tentoonstelling van onze kring.

Hoe beleefden de Hoeilanders de oorlog? Hoe ging het er in Hoeilaart aan toe? Aan de hand van oude foto’s, voorwerpen en documenten, focust de tentoonstelling op de lokale gebeurtenissen in Hoeilaart tijdens de Eerste Wereldoorlog en op het wedervaren van Hoeilanders aan het front, in internerings- en gevangenkampen.

De tentoonstelling vindt plaats van 10 tot en met 16 november in de zalen van het gemeentehuis en is dagelijks vrij toegankelijk tussen 14 en 17 uur, op zondag 11 november tot 18 uur.

De tentoonstelling is gebaseerd op het boek Hoeylaert in de Groote Oorlog, dat de kring eind 2015 publiceerde en waarin een aantal auteurs verschillende aspecten van Hoeilaart in de oorlogsperiode belichten. Het boek zal op de tentoonstelling beschikbaar zijn.

Kalender 2019 is uit!

Staankalender met foto’s uit het fotoboek “Houlay”

Op 1 december 2019 zal het precies honderd jaar geleden zijn dat de gemeenteraad van Hoeilaart het voorstel goedkeurde om het kasteel van de familie de Man d’Attenrode aan te kopen. Naar aanleiding van deze verjaardag publiceert de heemkundige kring in zijn kalender 2019 foto’s van toen de baron en zijn familie nog op het kasteel woonden.

Na de ingebruikname van zijn nieuwe kasteel, lieten baron Jean-Marie de Man d’Attenrode en zijn echtgenote markiezin Marie Caroline d’Ormesson hun nieuwe optrek fotograferen door Joseph Mascré (sinds 1860 beroepsfotograaf in Brussel). De foto’s werden in een fotoboek ingeplakt met als opschrift “Houlay”. “Houlay” was de naam die de familie de Man aan haar kasteel gaf.

De foto’s kunnen gedateerd worden tussen 1866 en 1869. De kleine Elisabeth de la Rocheterie, kleindochter van de baron en geboren in 1865, staat op een van de foto’s en ook de oude kerk, afgebroken in 1870. Waarschijnlijk werden de foto’s gemaakt in de zomer van 1868 of 1869 want dochter Alix de Man is aanwezig zonder haar echtgenoot, overleden in 1866, en ook Vincent de Man, enige zoon van het echtpaar de Man-d’Ormesson, ontbreekt. Hij overleed in 1867. Ook een tweede schoonzoon overleed dat jaar. Anderzijds blijkt uit de kleding van de heren dat de rouwperiode achter de rug is. Op een van de foto’s zien we al de serres van de gebroeders Sohie. De zomer van 1868 was met 51 zomerdagen (met temperaturen boven 25 °C) warmer dan de zomer van 1869.

Het fotoboek werd samen met andere documenten in 1990 aan de gemeente Hoeilaart geschonken door Jacques de la Rocheterie, achterkleinzoon van de baron.

De kalender zal binnenkort te koop zijn bij boekhandel Domino, Gemeenteplein 2 te Hoeilaart (prijs: 8 euro). Onze steunleden 2018 krijgen de kalender cadeau (zie homepage kolom rechts, “Lid worden?”).

Wijk in de Kijker, zondag 2 september 2018: Molenweem

Herkomst foto: achive.ugent.be

Elk jaar zet de gemeente een ‘wijk in de kijker’. Op zondag 2 september zijn alle ogen gericht op de wijk Molenweem. Deze wijk omvat de Raymond Lauwersstraat, de Molenstraat, de Weemstraat en al hun zijstraten. Bij Wijk in de Kijker blijft het wijkfeest niet beperkt tot de wijk, maar alle Hoeilanders worden erbij betrokken. De Kring verleent zijn medewerking aan een wandeling, waarbij de wandelaars aan de hand van 19 oude beelden (foto’s, postkaarten, schilderij, tekening) kennis kunnen maken met hoe de wijk vroeger was.

Parcours van de wandeling:

1. Waar haalde de Molenweem zijn mosterd vandaan?

2. Luchtfoto van Molenweem (1930)

3. Bedrijf Daikibel in de verbouwde gebouwen van druivenhandelaar Van Haecht

4. Zicht op de voormalige Molenstraat, nu de Paul Malustraat

5. Zicht op de Alexis Mousinstraat

6. & 7. Zicht op het verdwenen Onze-Lieve-Vrouwwegje

8. & 9. De Weem: een hobbelige kasseistraat

10. Zicht op de Kapelstraat voor de vernieuwing

11. Zicht op het huis van De Taffe en zijn serrebedrijf

12. Zicht op de Tenboslaan met de serres van de familie Huyberechts

13. Heraanleg van de Molenstraat + Voormalige kruidenierszaak Debloem-Fluyt

14. De verlaten watermolen rond 1900

15. De watermolen, houtskooltekening van Richard Viandier (1894)

16. De watermolen, schilderij van Joseph-Charles François

17. Zicht op de Kapelstraat

18. Het Kapellestraatje

19. Kaartspelers ‘Bij den Toeper’

Programma van het wijkfeest

Het feest begint om 10.30 uur met een gezellige brunch voor de wijkbewoners. Daarna is iedereen welkom:

• 13.30 uur: wandeling met gids: De wijk op oude foto’s en postkaarten, met medewerking van de Koninklijke Heemkundige Kring Het Glazen Dorp.
• 15.00 uur: feestreceptie.
• 18.00 uur: optreden van Pieter Schrevens.
• doorlopend: schminken voor de kids, springkasteel, gratis ijsjes en fotowandeling (op eigen houtje) door de wijk.

Org. wijkcomité i.s.m. de gemeente en de Koninklijke Heemkundige Kring Het Glazen Dorp

Het Gemeenteplein

Naar aanleiding van de feestelijke opening van het vernieuwde Gemeenteplein, op zaterdag 2 september, blikken we even kort terug op de geschiedenis van het plein.

Het Gemeenteplein, de ‘Plaats’, is steeds het centrum van ons dorp geweest. Ze lag langs de verbindingsweg Waver-Ukkel, later Waver-Brussel. Van daaruit vertrokken de verbindingswegen naar Groenendaal, Tervuren en Overijse. Al deze oude wegen werden in de 19^e eeuwse straatnaamgeving bedacht met de term “steenweg”. De weg naar “Vure” werd wel de Jezus-Eikse Steenweg i.p.v. Tervuurse Steenweg.

Op deze plek is ook bij de afbraak van het oude kerkgebouw een Romeinse altaarsteen uit de 2^e eeuw na Christus aan het licht gekomen. Het wijaltaar toegewijd aan de “Matrones Cantrusteihiae” lag met de tekst naar de grond toe, teken dat het omgegooid werd bij de kerstening van ons dorp.

Op deze plek, die we groter moeten situeren dan het huidige Gemeenteplein , namelijk tussen Kerkstraat, Vandenputstraat, Felicéstraat en Gemeenteplein, bevonden zich in de Middeleeuwen de verschillende belangrijke gebouwen van ons dorp: kasteel, schepenhuis, hertogelijke hoeve en kerk. In het oudst bewaarde document dat over ons dorp handelt (midden 12^e eeuw) is het de hertog van Brabant die in het kasteel een beslissing bekrachtigt. Dit kasteel werd later in leen gegeven aan verschillende personen, de laatste was Hendrik van Wittem. Hij gaf het terug aan de hertog die het wegens bouwvalligheid liet afbreken in 1503.

Ook daarna bleven er waarschijnlijk nog onderdelen over. In de 17^e eeuw is er nog sprake van een “poorte”. De weduwe van dhr. Albert de Lindicq verkocht het in 1736 aan Petrus Noe, toenmalig  meier van het dorp.

In de 19^e eeuw komen we de families Speeckaert en Van In als eigenaars tegen. Begin 20^e eeuw wordt het vroegere schepenhuis afgebroken, het terrein wordt afgegraven en genivelleerd en net voor WOI worden de eerste plannen opgesteld om het Gemeenteplein te herinrichten.

Tentoonstelling: Hippodroom van Groenendaal in oude prentkaarten

Onze Kring neemt ook deel aan het evenement Royal Hippo Village. De Kring is er aanwezig met een tentoonstelling over de hippodroom van Groenendaal in oude prentkaarten.
–Wanneer? Zondag 27 augustus 2017, van 11 tot 17 uur
–Waar? Hoek Brusselsesteenweg-Jan Lindtsstraat
–Gratis

Het volledige programma van Royal Hippo Village vind je hier.
Facebook: royalhippovillage

Alle nummers ontvangen?

De Kring heeft bracht dit jaar al vier nummers van haar tijdschriften uit: Zoniën nr. 1 en nr. 2 en Het Glazen Dorp nr. 1 en nr. 2.
Bent u lid van de Kring? Hebt u uw lidgeld 2017 betaald maar nog niet alle nummers ontvangen? Laat het dan zo vlug mogelijk weten aan de Kring: vermeld je naam en adres en welke nummers precies ontbreken.

Wandeltentoonstelling in wijk Blocxveldt

Ter gelegenheid van Wijk in de Kijker ’Het Blocxveldt’, werd vorig jaar door enkele vrijwillige wijkbewoners en met de medewerking van de Koninklijke Heemkundige Kring, een openluchttentoonstelling opgezet met panelen verspreid over de wijk. Deze wijk ligt aan de zoom van het Zoniënwoud en is geprangd tussen de wijken Dumberg en Welriekende. Een belangrijk deel van de wijk werd ingenomen door het serrebedrijf van de familie Schimp. Van dit bijna industrieel gerund bedrijf blijft er niets meer van over dan de serristenvilla.

Gezien het succes vorige jaar, hebben de wijkbewoners het initiatief genomen om ook dit jaar een wijkfeest te organiseren en een deel van de panelen terug op te stellen.

De 14 panelen tonen vergrotingen van oude postkaarten en foto’s die een beeld weergeven van hoe de wijk eruit zag tijdens de hoogdagen van de druiventeelt te Hoeilaart. Sommige foto’s konden geplaatst worden op dezelfde plek waaruit de fotograaf de oorspronkelijke foto had getrokken. Hierdoor kan men gemakkelijk de zichten op de verdwenen bedrijfsgebouwen en serres in de huidige omgeving situeren.

Deze panelen blijven opgesteld tot 31 juli 2017. Startpunt van het parcours: hoek Zoniënbosstraat-Karrenbergstraat

Overzicht Panelen

A1. Oude historische kaarten van de wijk.
A2. Luchtfoto’s van de Dumberg en het Blocxveldt.
A3. Luchtfoto’s van het oostelijk deel van de wijk het Blocxveldt en het Sieckensveldt.
1. Zicht op de oude smalle Zoniënbosstraat.
Hetzelfde zicht maar tijdens de aanleg van de nieuwe straat.
2. Zicht in de richting van het Zoniënwoud op de oude smalle Zoniënbosstraat.
3. Zicht op het serrenbedrijf Schimp met verscheidene bedrijfsgebouwen.
Hetzelfde zicht na de afbraak van het serrenbedrijf.
4. De vrachtwagengarage van het bedrijf, voor en na de afbraak.

Het serrebedrijf Schimp met de vrachtwagengarage vooraan en daarachter de zagerij (foto: Marcel Bockstal – op paneel 4)

5. Het plein voor de vrachtwagengarage met vooraan de sporen van de kolenwagonnetjes.
6. Zicht op de centrale dienstweg van het serrebedrijf.
Zicht in de richting van de Jules Delcordestraat op de oude smalle Zoniënbosstraat.
7. Eén van de drie opzichterhuizen van het bedrijf.
8. Het woonhuis Schimp omgeven door een serrezee.
Zicht op de woning Erkens na de afbraak van het serrebedrijf en voor de aanleg van de Druivenlaan.
9. Zicht op het voorplein van het derde stookhuis.
Foto genomen tijdens de afbraak van het stookhuis.
10. Zeer oude foto van het kruispunt van de Brusselsesteenweg met de J. Delcordestraat en de J. Biesmansstraat. Zicht op enkele baksteenovens.
11. Zicht op de Brusselsesteenweg en de toegang tot de Blokveldstraat.
12. Zicht op de buurt “de Gaas”, de grens tussen het Blocxveldt en Welriekende.
13. Café “Point de vue”. De naam refereert naar de open plek het “Verbrand”, iets verderop in het Zoniënwoud.
14. Oude prentkaarten van het “Café – Hôtel de la Sapinière”.
Wandelaars en ongetwijfeld vele bezoekers uit Brussel, op de terrassen van de Sapinière.

Nieuwe website: ‘Hoeilaart Weleer’

Erik Plastria zette een nieuwe website op aan de hand van oude postkaarten en foto’s. Op een kaart wordt aangeduid waar de fotograaf zich bevond. De bezoeker kan op de website door het dorp dwalen en aan de hand van de beelden ook kennis maken met de geschiedkundige gegevens rond het beeld en de plek. Vanuit je luie zetel naar het verleden en terug.